Tekst Sibo Arbeek
EEN NIEUW HART VOOR DE GEMEENTE DE WOLDEN
Bijzonder proces dat zich vanzelf vormde
Misschien is het proces van de totstandkoming van het Wolderhuus in Zuidwolde wel het meest circulair. Het doel was namelijk om activiteiten rond sport, welzijn en cultuur een gezamenlijke plek te geven. Op een centrale plek in het dorp ontwikkelde zich in goede harmonie een organisch gebouw dat ontmoeting faciliteert.
Het Wolderhuus biedt onderdak aan gebruikers en bezoekers van de sporthal, gym- en turnzaal, tennishal, het dorpshuis,
de bibliotheek en speelotheek, Stichting Welzijn De Wolden, biljartvereniging De Boerhoorn en de praktijk voor fysiotherapie Prima Life. Een omvangrijk aanbod en het nieuwe Wolderhuus staat dan ook fysiek en sociaal in het hart van de gemeenschap. Rond een ruimtelijk hart ontwikkelt zich het brede programma op een natuurlijke manier, met centraal de horeca en bibliotheek. Schooldomein sprak met de betrokken wethouders Albert Haar en Rudi Hooch Antink, de nieuwe bestuurders Douwe Oosterveen en Geert Wemmenhove, gemeentelijk projectleider Gerjen Haisma, ICSadviseur Erwin Veneklaas Slots en de architecten Walter Kemperman van bct architecten en Lennaert van Capelleveen van the ArchiTech Company. Albert trapt af: “Het eerste idee ontstond rond 2017 toen de oude sporthal aangepakt moest worden. De vraag was of we voor renovatie of nieuwbouw moesten gaan. Het bestaande dorpshuis was ook redelijk verouderd en toen kwamen we op het idee om de functies sport, ontmoeting en cultuur in een nieuw gebouw samen te brengen. Een kans moet je ook willen zien en grijpen. Op de locatie van het nieuwe gebouw stond vroeger het badhuis van Zuidwolde. In de vorige eeuw was er veel ziekte en hadden mensen vaak nog geen eigen douche. In het badhuis konden kinderen voor een dubbeltje douchen.
Het is dus niet alleen een nieuw gebouw, maar ook een verhaal over onze geschiedenis. Wolderhuus staat voor de nieuwe gemeente De Wolden; een gemeente met veel verschillende kernen. Dit huis is voor de hele gemeente en iedereen kan elkaar hier ontmoeten.”
TRANSPARANTE OPZET
Rudi knikt: “Er is behoefte aan ontmoeting en dat wilden we met dit gebouw mogelijk maken. In de hele samenleving groeit de behoefte om activiteiten te delen. Vroeger werd alles apart gehuisvest, maar dat kan niet meer omdat
het aantal leden afneemt en de afzonderlijke exploitaties onder druk staan. Vroeger ging je als jongere op voetbal of op korfbal, nu zie je dat de behoefte aan individuele sporten groeit. Daar moet je in je aanbod op inspelen.” Douwe vult aan: “Het is geweldig dat mensen van het koor of cabaret zien dat andere mensen aan het “Door de parametrische gevel, die als een golf langs het gebouw gaat is het ook een organisch gebouw” badmintonnen, biljarten of lekker met een kop koffie in de bibliotheek aan het lezen zijn.”
MAATSCHAPPELIJKE IMPACT
Douwe: “De Stichting is eigenaar van het gebouw en heeft het voor 17 miljoen euro van de gemeente gekocht. Dit bedrag wordt in 50 jaar vanuit de exploitatie afgelost. Wij zijn als werkgever verantwoordelijk voor het beheer en onderhoud en hebben dus ook personeel in dienst. Veel activiteiten zijn maatschappelijk en ook vanuit sociaal beleid van de gemeente belangrijk. De intentie is om binnen
vijf jaar een gezonde business case te hebben, maar de eerste jaren is een bijdrage van de gemeente noodzakelijk. We hanteren verschillende tarieven; de fysio is bijvoorbeeld een commerciële huurder en betaalt een marktconforme huur.” Gerjen legt uit: “De gemeente wil bewust geen eigenaar zijn van maatschappelijke gebouwen en dus ook niet verantwoordelijk zijn voor het beheer en de exploitatie. De Stichting is gevormd door betrokken inwoners met voldoende ervaring. Zij weten als geen ander wat er speelt onder de inwoners en welke behoefte aan activiteiten er is.” Geert knikt: “Daarom hebben we ook in de overeenkomst goede en vooral transparante procesafspraken gemaakt en werken de financiële mensen van de Stichting en de gemeente goed samen. Het is een kansrijke opgave, maar uiteraard ook zwaar en complex.” Albert legt uit: “Het is in deze gemeente het grootste project ooit met veel maatschappelijke impact. We zijn begonnen met de begrotingen van de sporthal en het dorpshuis in elkaar te schuiven en toen kwamen er andere activiteiten bij. Je begint met een papieren werkelijkheid, maar weet nu nog niet hoe het in de werkelijkheid gaat uitpakken. Daarom moet je zo’n proces ook samen doen.”
BRINK MET MARKTPLEIN
Erwin: “We hadden een businesscase, op basis waarvan we het programma van eisen hebben gemaakt. Dat was de basis voor de Europese architectenselectie. Een vastomlijnd stedenbouwkundig kader was er nog niet. De geselecteerde architectencombinatie
bct architecten en the ArchiTech Company voelden goed aan hoe het programma ruimtelijk en visueel het beste georganiseerd kon worden, met behoud van de identiteit en eigenheid van alle gebruikers.
In hun ontwerp was circulair ontwerpen en bouwen het uitgangspunt, als een vertaling van de duurzame ambitie van de opdrachtgevers. Zo zijn de spanten van de oude sporthal blijven staan en zijn de houten panelen uit de oude sporthal verwerkt in de wanden en inrichting van de centrale hal van het Wolderhuus. De basis is een rationeel georganiseerd programma met een centraal hart; om dat hart zijn de functies gelegd die allemaal met dat hart in verbinding staan. Het gebouw is op een landelijke manier ingepast in het landschap, met veel hout en groen. We zien het als een brink met een marktplein. Walter: “Het interieur was ook onderdeel van onze opgave. Het centrale hart is prachtig geworden, met veel licht, ruimtelijk, een mooie bar in het middengebied, waar ook de bibliotheek ligt. Dat hebben we in samenspraak met alle partijen gedaan.”
PARAMETRISCH ONTWERP
Lennaert legt uit: “De gevel bestaat uit houten latten, die verticaal en ritmisch zijn aangebracht, terwijl horizontale lijnen zorgen voor een betoverd spel. Optisch zie je een golfbeweging met een knik. De hoeveelheid latten varieert naar de behoefte
van transparantie van het programma erachter. Parametrisch ontwerpen is een proces waarbij op basis van data of relaties tussen onderdelen een optimaal ontwerp ontstaat dat bijdraagt aan een perfect en comfortabel binnenklimaat. De gevel zorgt voor 40% meer daglicht en er is 30% minder energie nodig dan wanneer we traditioneel gebouwd en ontworpen hadden. De toegepaste latten zorgen ervoor dat het daglicht optimaal is in het gebouw en opwarming minimaal. De gebouwschil gebruiken we als bouwfysische jas voor de gebruiker.” Walter knikt: “De sleutel is dat het niet om de vorm gaat, maar wat de vorm presenteert.” Rudi lacht: “Het gebouw levert zeker discussie op, waarbij de houten latten in de volksmond ijsstokjes worden genoemd. Maar iedereen is er blij mee en dat komt zeker door de unieke uitstraling.”
ORGANISCH GEBOUW
Lennaert: “De aanleiding was van bouwtechnische aard, maar uiteindelijk is een bouwtechniek
een middel om iets mogelijk te maken. Door de parametrische gevel, die als een golf langs het gebouw gaat is het ook een organisch gebouw dat goed past in het dorp. Het wordt alleen maar mooier als straks het oude dorpshuis circulair is gesloopt en het buitenterrein is ingericht. Het is op alle niveaus een duurzaam gebouw. De CO2 footprint is laag, veel hout van de oude sporthal is hergebruikt en er is minimaal staal en beton toegepast. Alle houtwerk uit de oude sporthal, is gedemonteerd en hergebruikt. De spanten van de oude sporthal zijn deels blijven staan. Het oude dorpshuis wordt door de circulair sloper Bork gedemonteerd en de pannen worden hergebruikt. De gevels en kozijnen en vliesgevels zijn van hout. De vloer blijft los van de betonvloer en is geluiddempend, waardoor de akoestiek prettig is. Het gebouw is op zand gefundeerd, waardoor er minder beton nodig was.” Erwin: “Het is een verbindende plek, waarbij nu ook het terrein rondom wordt aangelegd. Er komt aandacht voor buitensport en een bewegingspad voor ouderen.” Rudi vult aan: “Op het terrein komt ook een kunstwerk als zit-
en ontmoetingsplek in de vorm van een melkbus. Het symbool van de melkbus grijpt terug op de oorsprong van het dorpshuis als landbouwschool.”
SOCIALE SAMENHANG
Erwin tenslotte: “We hebben op een vanzelfsprekende manier heel goed samengewerkt, zonder dat alles vooraf precies vastlag. We hadden wel uitgangspunten in het technisch programma van eisen meegegeven, maar onderweg lieten we ons graag door goede ideeën verrassen. Dat heeft een op alle niveaus duurzaam gebouw opgeleverd.” Rudi: “We zijn er trots op dat
De Wolden een prachtig gebouw heeft gekregen dat zorgt dat mensen activiteiten met elkaar delen. De polarisatie in het land is groot en als gemeente wil je ontmoeting stimuleren en ook de eenzaamheid en zorg aanpakken.” Albert knikt: “Als gemeente wil je iets uitstralen. De Wolden geeft energie en dit gebouw biedt kansen. Dat trekt mensen aan die ook kansen zien. Dit gebouw biedt veel kansen. Iedereen in de regio heeft het beste voor met de gemeente. Hoogeveen heeft een professioneel theater De Tamboer en wil ons kleine theater met 150 plaatsen onder meer voor try-outs gebruiken. Iedereen ziet
de meerwaarde van zo’n gemeenschapsvoorziening, waarbij meer sociale samenhang en gemeenschaps- gevoel ontstaat.” Geert vult aan: “Het sentiment in de Drentse samenleving is afwachtend. Er verdwijnt iets en er ontstaat iets nieuws. We zijn zes weken open, maar ik zie nu al dat er een gevoel van trots ontstaat. Dit is ons Wolderhuus.”
SCHOOLDOMEIN maart 2024 25
